Odkrywamy świat z książkami edukacyjnymi

Dla młodszych czytelników świetnie nadają się publikacje z okienkami i wyszukiwankami. Element zaskoczenia: co kryje się za barwną przesłoną, albo poszukiwania: jak szybko znajdę konkretny obiekt na rysunku, czynią naukę atrakcyjną i wypełnioną emocjami.

Starsi czytelnicy ucieszą się z książek zawierających historyjki obrazkowe, które naturalnie przygotowują do nauki opowiadania i zawierania zwartych myśli w granicach zdania. Atlasy, albumy, zestawienia tematyczne np. świata przyrody, świata techniki, świata wynalazków będą tym bardziej ciekawe, im łatwiej będzie dziecku samodzielnie je odczytać. A wydarzy się to wtedy, gdy czcionka będzie dostosowana do jego możliwości poznawczych – czyli wystandaryzowany krój pisma, w którym wielkość liter i światło między liniami będzie przyjazne dla sprawnego, samodzielnego przyswajania.

Czasami książki edukacyjne, i to jest wielka wartość, łączą w sobie kilka sfer, np. przyrodnicze wiadomości okraszone są pięknymi tekstami a nawet wierszami oraz zilustrowane wyszukanym sposobem obrazowania artystycznego. Czytając taką lekturę, można wiele dowiedzieć się o dziecku, na co zwraca uwagę, czy jest naukowcem podążającym za warstwą treściową, czy zachwyca się językiem, a może wrażliwe jest na artyzm. Z drugiej strony tego typu publikacje można czytać na różne sposoby – odkrywając albo zagadki nauki, albo majstersztyk słów, czy też wyjątkowość dzieł plastycznych. I właśnie taki holizm w ich czytaniu jest bardzo wskazany.

Książki edukacyjne można czytać w grupie albo indywidualnie, wcielając się w rozmaite role. Jako tropiciele zwierząt, poszukiwacze roślin, nurkowie raf koralowych  będziemy odkrywać książki przyrodnicze. Jako myśliciele poznamy książki filozoficzne, skłaniające do stawiania pytań, szukania odpowiedzi, zastanawiania się nad wartościami. Jako matematycy, fizycy, mechanicy, sportowcy, możemy czytać edukacyjne książki tematyczne, rozwijające dotychczasowe zainteresowania dzieci albo zachęcające do poszukiwań swoich pasji.

Osobną grupę książek edukacyjnych stanowią pozycje do nauki czytania i pisania. Często rodzice utożsamiają naukę czytania z godzinami ćwiczeń, doskonalących technikę łączenia liter w sylaby, wyrazy i zdania. A w nauce czytania (i pisania) ważny jest etap przygotowania dziecka do rozpoznawania symboli, jakimi są litery i liczby. Zatem dobry elementarz to taki, w którym oprócz ćwiczeń językowych, wiele miejsca przeznaczone jest na podpowiedzi, jak rozwijać współpracę między ręką, okiem a uchem (czyli koordynację ruchową, wzrokowo-słuchową) oraz orientację w schemacie ciała, czyli rozpoznawanie swojej lewej i prawej ręki, lewej i prawej nogi. Przy nauce czytania ważna jest też umiejętność sprawnego przemieszczania wzroku między liniami, wodzenia od lewej do prawej, z góry na dół, a co najważniejsze, posiadanie motywacji wewnętrznej do samodzielnego czytania i postrzegania książki oraz samej czynności dekodowania liter jako czegoś atrakcyjnego i wyjątkowego.

Dużą grupę współczesnych publikacji edukacyjnych dla dzieci stanowią poradniki, typu, „Jak zostać pisarzem”, albo „Naucz się uważności”. W takich książkach – notesach, młody czytelnik prowadzony jest krok po kroku przez dane zagadnienie, a rozwiązując zadania, zbliża się do nabycia kompetencji w danej dziedzinie.

Wybierając książki edukacyjne, nie zapominajmy o jej użytkowym charakterze. Książka nie może leżeć na półce, albo być tylko wyeksponowana. Dobra książka, by spełniła swą edukacyjna rolę, powinna być często w rękach dziecięcych, a stworzenie czasu i przestrzeni do jej samodzielnego eksplorowania jest podstawowym zadaniem dorosłych. Dzięki takim zabiegom uczymy dzieci koncentrowania się dłużej i głębiej na jednym temacie. Metodą prób i błędów pozwalamy małym odkrywcom otaczającego świata na gromadzenie wiedzy trwałej, bo atrakcyjnej i przyswojonej wysiłkiem swego rozumowania, okraszonej pamięcią długotrwałą i uważnością.

Osobną grupę książek edukacyjnych stanowią te pozycje, które na pierwszy rzut oka nie wydają się spełniać kryterium dydaktycznego. Są to książki, którymi dziecko się zainteresowało, np. ze względu na format, szatę graficzną, kolory, albo tematykę. Oto zwykła opowieść obrazkowa o ulubionym zwierzątku dziecka, spełni swe zadanie także w sferze naukowej, gdy po przeczytaniu historii porozmawiamy z dzieckiem o tym, co zapamiętało, co utkwiło mu w pamięci. Zatem każda, naprawdę każda książka może być edukacyjną dla dziecka. Ważne jest nastawienie i to, w jaki sposób wykorzystamy jej potencjał.

Książkę można dziecku przeczytać przed snem i w ten sposób ułatwić mu naturalne przejście z jawy w krainę odpoczynku i marzeń. Ale gdy ta sama książka będzie dodatkowo przedyskutowana i opowiedziana, stanie się swoistym pokarmem dla budującego się doświadczenia poznawczego naszych dzieci.