Książka obrazkowa w przedszkolu i w szkole. Sztuka opowiadania obrazem jako inspiracja do nauki czytania

Świetnym pomostem między światem liter zamkniętym na kartach książek, a światem obrazów, z jakiego przychodzi dziecko jest książka obrazkowa (ang.: picturebook). Choć w przestrzeni publicznej coraz częściej pojawiają się te wyjątkowe publikacje, istnieje ciągle potrzeba, by opisywać ich rangę i ważne zadanie, jakie odgrywają w zainteresowaniu dziecka książką, jako atrakcyjnym przedmiotem.

Książka obrazkowa łączy w swej przestrzeni tekst i ilustrację, która nie jest zwykłym odbiciem treści, ale równoległą, albo uzupełniającą opowieścią. Ta przepiękna i wyjątkowa współpraca warstwy wyrazu i obrazu, czyni z książki fascynujący obszar odkrywania tajemnic opowieści, które znajdują się w książkach i które każdy człowiek nosi w sobie.

Picturebooki są doskonałymi narzędziami do pracy z małymi dziećmi, bo zazwyczaj krótkie teksty i duże ilustracje naturalnie przykuwają uwagę. Współczesne książki obrazkowe, zachwycają swą różnorodnością, są często niezwykle starannie wydane, okraszone bogatą paletą barw, która zachęca do zapoznania się z treścią. Mogą po nie sięgać czytelnicy w każdym wieku. Odczytają je w zależności od poziomu swej wiedzy, wrażliwości językowej, artystycznej, a nawet od nastroju czy warunków zewnętrznych. Ta sama książka może być odebrana przez małe dzieci bardzo dosłownie, a przez dorosłych w sposób metaforyczny. Mali czytelnicy skupią się na tym, co im bliskie, konkretne, a starsi przemierzą ścieżki między wierszami
i metafizyką. I to jest wyjątkowe w picturebookach, że dorosły nigdy nie znudzi się czytaniem książki z dziećmi, bo i dla niego będzie miała wartość nie tylko wynikającą z misji bycia pośrednikiem między światem dziecka i światem książki, ale będzie atrakcyjna sama w sobie, z jej niespodziankami i wielowymiarowością.

Może się też zdarzyć tak, że dziecięce, holistyczne i niestereotypowe patrzenie na ilustrację, wytyczy kierunek spojrzeniu dorosłego. Bywa tak, że dorosły, skoncentrowany na tekście, nie widzi równoległych historii, które dzieją się w książkach obrazowych. Dopiero mały czytelnik, wpatrzony w cały obraz, a nie tylko jego fragment wynikający z nadania znaczenia wyrazom, poprowadzi dużego czytelnika głębiej i dalej niż tylko do granic poznania słowa.

Picturebooki wprowadzają dzieci w uporządkowany świat opowieści. Zapraszają do tworzenia własnych historii i do „rozmowy” z książkami. Czytelnik w każdym wieku, zagłębiając się w treść zawartą w warstwie werbalnej i ikonicznej, może snuć własne opowiadanie. Początek tej opowieści może tkwić w książce, ale koniec zawsze znajduje się w człowieku. I to jest ważne przesłanie, wynikające z obcowania z takimi książkami. Dzieci od najmłodszych lat poszerzają znaczenie słowa „książka”. Nie jest ona jedynie lekturą, przedmiotem zawierającym mnóstwo liter, które trzeba poskładać w zdania. Nie jest to tylko czasochłonna i momentami uciążliwa albo i nudna czynność zapamiętania wielu szczegółów z historii opowiedzianej wyrazami. Książka może być przeczytana w dwie minuty, a potem można o niej rozmawiać godzinami.

W każdej książce kryje się jakaś tajemnica, przygoda, zdarzenie, niespodzianka. Im wcześniej dziecko odkryje tę różnorodność i bogactwo, tym częściej będzie po nie sięgać, by naturalnie zaspokajać potrzebę ciekawości i nowych wrażeń.

Picturebooki, tworzone przez artystów, malarzy, grafików, wirtuozów słowa, są czasami pierwszym dziełem sztuki, którego dziecko może doświadczać z tak bliskiej odległości. Książkę pięknie wydaną i intrygująco zilustrowaną można wziąć do ręki
i potrzymać tak długo, jak długo dziecko zechce.

Książki obrazkowe są doskonałą inspiracją do wyrażania dziecięcych ekspresji. Mogą być kanwą do tworzenia indywidualnych czy grupowych dzieł, w których liczy się wrażliwość serca i pomysł tworzenia. Dzięki spotkaniu ze słowem
i obrazem, przedszkolaki i uczniowie przebywają w świecie kultury i sami tę kulturę zaczynają tworzyć.

Wreszcie czytanie takich książek nie ogranicza się jedynie do podążania strona po stronie za tekstem i obrazem.
W picturebookach opowieść wykracza poza swój format, wychodzi z kart książki, by wejść w dialog z czytelnikiem i przeplatać się z jego doświadczeniem, wyobraźnią, myślami i pomysłami.

Wszyscy nosimy w sobie opowieści. To wielki skarb, ale i ważne współczesne zadanie, by dać dzieciom przestrzeń do wypowiadania się i opowiadania własnych historii. Bywa tak, że dorośli narzucają dzieciom swoje zdanie, ukierunkowując je według własnego sposobu spostrzegania otaczającej rzeczywistości. Należy jednak pamiętać, by dać dzieciom wolność
w patrzeniu na to, co je otacza. Picturebooki naturalnie w tym pomagają.

Książki obrazkowe zachwycają swoją formą. Mogą być wykonane w formie leporello, czyli książki – wachlarza, książki harmonijki, albo przestrzennie jako pop-up. Niektóre mają  w sobie otwory, dziury, nieregularne plamy, inne świecą
w ciemności, albo można się w nich przejrzeć jak w lustrze. Niektóre zachwycają prostotą – oto jeden i ten sam kształt zmienia się poprzez dodanie kilku kresek, kropek i owali w różne przedmioty. Inne intrygują użyciem symboli, zaskakujących barw, czy pieczołowitością ilustracji. Wszystkie potęgują wrażenia i zostawiają niezapomniany ślad w literackich wspomnieniach.